وبلاگ آموزشی پویاگستر
بهترین آموزش ها -کتب الکترونیک-اموزش آشپزی-آموزش فتوشاپ و ...وبلاگ آموزشی پویاگستر
بهترین آموزش ها -کتب الکترونیک-اموزش آشپزی-آموزش فتوشاپ و ...کسب درامد از سایت ایرانی در تهران
| ثبت نام در ایران بین | |
|
چگونگی ثبت نام: ۱- ابتدا با کلیک اینجا وارد سایت ایران بین شوید ۲- در صفحه جدید بر روی گزینه "عضویت رایگان" در سمت چپ کلیک کنید. ۳-حال مشخصات خودتونو به صورت کامل(به زبان فارسی) وارد کرده و تایید کنید. این مشخصات شامل نام، نام خانوادگی، تلفن تماس و ایمیل شما میباشد که باید به طور کامل و صحیح وارد شوندنکته اول: وارث کسی است که پس از فوت شما، حق بازاریابی به او تعلق میگیرد نکته دوم: آدرستون رو کامل وارد کنید، چون بعد از یکماه ، آریا کارت شما به آدرس پستیتون ارسال میشه نکته سوم: کدپستی 10 رقمیتون (که تو فیش برق و آب هست) به صورت جدا وارد کنید:مثلا12345-12345 نکته چهارم: کلمه عبورتون نباید بیشتر از ۱۰حرف یا عدد باشه، در ضمن چیزی انتخاب کنید که بعدا یادتون نره ۴-در صفحه جدیدی که باز میشود، در صورتی که تمایل دارید تازه های کتاب سایت از طریق ای میل به شما اطلاع داده شود، "بلی" را انتخاب کرده و رسته های مورد علاقه خود را مشخص نمائید. در غیر اینصورت "خیر" را انتخاب کرده و دکمه "تایید" در انتهای صفحه را فشار دهید چنانچه ثبت نام شما بدون مشکل انجام شود، شما پیغام : "ثبت نام شما با موفقیت انجام شد. ۵- در صفحه جدیدی که باز میشود، مشخصات خود را به لاتین وارد کنید. (جهت ایجاد شناسه) نکته: در قسمت "تاریخ تولد" میتوانید با کلیک بر روی گزینه مشخصات حساب شخصی خود را به طور کامل وارد نمایید. (جهت واریز حق بازاریابی شما) نکته: چنانچه دارای حساب شخصی نمی باشید، میتوانید اطلاعات مربوط به حساب یکی از اقوام نزدیک خود را بدهید. در این قسمت سایت از شما شناسه معرف و شناسه سرگروه میخواد. برای اینکه حقی از عضوهای ویژه پایمال نشه، ایران بین فقط عضوهای ویژه ای رو قبول میکنه که از طرف یه عضو ویژه دیگه معرفی شده باشن. یعنی هیچ کس تا معرف نداشته باشه نمیتونه عضو ویژه ایران بین باشه و دادن شناسه معرف موقع ثبت نام الزامیه. شناسه معرف MOAH090101001 درقسمت شناسه سرگروه : خالی (اینجا را خالی بگذارید) ودر قسمت تعیین شاخه چپ را انتخاب کنید - گزینه (اینجانب در کمال صحت و سلامت و ...) را تیک زده و ادامه دهید. تموم شد! حالا شما یک عضو ویژه سایت هستید . شناسه خودتونو یادداشت کنید و رمز عبور رو به خاطر داشته باشید. چگونگی ورود به دفتر کار بعد از عضویت: بعد از فعال شدنتون وارد سایت ایران بین شده و با شناسه و کلمه عبورتون وارد بشید. سپس در سمت چپ بر روی گزینه "مانده حساب الکترونیکی" کلیک کنید. در صفحه ای که باز می شود از شما خواسته میشود رمز عبور دوم خود را وارد کنید که حداقل باید 8 حرف یا عدد باشد. (کلمه عبور دوم جهت بالا بردن امنیت حساب الکترونیکی شما است). پس از وارد کردن رمز دوم شما وارد Account خود شده و میتوانید وضعیت خود را مشاهده یا تغییر دهید. بعد از طی این مراحل با قاطعیت کار رو شروع کنید . اما حتما افرادی رو زیر مجموعه خودتون کنید که: انگیزه و توانایی فعالیت رو داشته باشن تا به خودتون هم سود بیشتری برسه. (در ضمن تمام افراد بالای 10سال میتونن عضو بشن) نکته مهم: چنانچه شما هر چه زودتر در این سایت ثبت نام کنید، زیر مجموعه های زیادتری خواهید داشت و درامد بیشتری را نصیب خود خواهید کرد. ما و گروه قدرتمند ما در همه مراحل ثبت نام و شروع کار در کنار شما خواهیم بود تا تمامی آموزشهای لازم را دریافت نمایید و بتوانید در این سیستم موفق و معتبر ایرانی به موفقیت دست یابید. ------------------------------------- ------------------------------- جهت ارتقا سریع به بازاریاب برنزی سقف درامد بازاریابان برنزی 128 هزار تومان در هر سطح به ازائ تشکیل زیر مجموعه های برنزی است. |
، از تقویم سایت استفاده نمایید.
و استفاده ازخدمات پورسانت دهی این سایت دوستان میتونن خودشون یکی از بسته ها رو خرید کنن بنام خدا
ثبت نام در سایت ایران بین کاملا رایگان و در ضمن کلیه قوانین بازاریابی و کسب درامد از سایت ایران بین مورد تصویب مجلس محترم شورای اسلامی می باشد.
یادتون نره که عضویت رایگانه!! عضو بشید، اگه دوست داشتید بیایید کارو شروع کنید
داشتن درآمدی از 2 تا بیش از 500 هزار تومان در هر روز
آینده از آن کسانی است که امروز تجارت الکترونیک را جدی بگیرند
موفقیت هرگز پایان نمی پذیرد
تنها راه قانونی کسب درآمد از اینترنت در ایران
شانسی که شاید دیگر سراغ شما نیاید!
توصیه می کنیم این بخش را تا به آخر با دقت مطالعه نمایید!!!
-------------------------------------
در اوایل سال ۱۳۸۲ سه شرکت ایرانی معتبر به نامهای
( شرکت انتشارات فرانشر
شماره ثبت:۲۰۲۵۰۰
شماره های تماس: ۸۸۶۹۶۹۵۰-۰۲۱ ۸۸۶۹۶۹۵۱-۰۲۱
ادرس: سعادت آباد - بلوار دریا- نرسیده به چهار راه مطهری- شماره ۱۰۴-شرکت فرانشر
شرکت تجارت الکترونیک آریا
و شرکت زرین کارت یا گروه کارتهای اعتباری ایران)
***********************
اقدام به راه اندازی و اجرای بزرگترین طرح فروش شبکه ای کشور نمودند.
حاصل تلاش و سرمایه گذاری مشترک این سه شرکت معتبر و ثبت شده سایتی است به نام (شبکه اطلاع رسانی کتاب ایران )و نشانی سایت این شرکت www.iranbin.com میباشد.
طرف قرارداد با شرکت تجارت الکترونیک آریا و شرکت زرین کارت
(کلیه مبادلات مالی این سیستم و سیستم آریا کارت تحت نظر گروه کارتهای اعتباری ایران و سازمان امنیت شبکه ای ایران محافظت گردیده است.همچنین سایت اصلی ایران بین نیز توسط سیستم امنیتی SSL 128bit محافظت میشود.)
همچنین سیستم ایران بین هم اکنون با بانکهای طرح شتاب طرف قرارداد میباشد.
اما این سه شرکت معتبر در زمینه تجارت الکترونیک و فروش شبکه ای اقدام به استفاده از اعضا برای جذب اعضای جدید در جهت سهولت در امر تهیه کتب و گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی نموده اند.و در ازای این همکاری متقابل مبلغی را به عنوان حق مشارکت در این سیستم فرهنگی و معتبر به اعضای فعال در این بخش پرداخت مینمایند.
شما پس از عضویت در این سیستم وارد یک شبکه فروش خواهید شد و گذشته از امکان استفاده از تمام مزایای ذکر شده میتوانید درآمد قابل قبولی را نیز به عنوان شغل دوم خود بدست آورید.
----------------------
توضیح کلی در باره ایران بین
شما از طریق سایت ایران بین می توانید ضمن تهیه کتابها و کارتهای اینترنتی مورد نیاز خود (با قیمت واقعی و قیمتهای پشت جلد کتاب) این امکان را نیز برای خود فراهم کنید که درآمدی از 2 تا بیش از 500 هزار تومان در هر روز داشته باشید(که کاملا دست یافتنی است و تنها با کمی صبر و تلاش می توانید حداقل به نزدیک ان و یا حتی بیشتر از ان نیز برسید).
در ضمن شما میتوانید کلیه اقلام مورد نیازتون رو از لوازم تحصیلی و منزل و خانگی و موبایل و..... از این سایت تهیه کرده و نیز کسب درامد کنید
سایت ایران بین (شرکت فرانشر و شرکت تجارت الکترونیکی اریا) با توجه به قانونی که اخیرا در مجلس شورای اسلامی تصویب شد ، سایت خود را مطابق این قانون تعقیر داد . به این صورت که وجهی بابت عضویت در شبکه دریافت نمی شوند و اعضا می توانند به صورت رایگان عضو سایت شوند و به بازاریابی بپردازند
در این سایت میتوانید هر کتاب ایرانی و خارجی(تمام کتب منشره در ایران +بیش از ۳۰ میلیون عنوان کتاب خارجی) را که بخواهید از این سایت تهیه کنید
اعضا بعد از پر کردن فرم ثبت نام و عضویت در سایت می توانند فعالیت بازار یابی خود را اغاز کنند.این افراد بازاریاب معمولی سایت به حساب می ایند که می توانند با معرفی سایت و محصولات ان به دیگران و خرید انها (و یا خودشان از سایت) به بازار یاب برنزی؛ نقره ایی و طلایی تبدیل شوند.برای اطلاع از نحوه فعالیت باید مفاهیم و تفاوتهای بازاریابیان معمولی و برنزی و نقره ایی و طلایی را بدانید که در زیر انها را توضیح داده ام.
بازار یابان برنزی و نقره ایی و طلایی
شما بعد از پر کردن فرم ثبت نامی بازار یاب معمولی می شوید . بازاریابان معمولی که موفق شوند یکی از بستهای سایت را بفروشند به عنوان بازاریاب برنزی شناخته می شوند. این بسته ها با ترکیبهای مختلفی از انواع کتاب ، سی دی ، نرم افزار و ... طراحی شده است که به قیمتهای ۱۵هزار تومان ،14 هزار تومان، 18 هزار تومان، 20 هزار تومان و ... قابل فروش هستند(محصولات داخل بسته های ویژه همگی به قیمت بازار و پشت جلد ارائه شده اند).لازم به ذکر است امتیاز لازم برای تبدیل شدل یک بازار یاب معمولی به برنزی ۷۵ هزار امتیاز است که شما با خرید هر یک از بستهای سایت این امتیاز را به دست می اورید اما اگر هیچ کدام از این بستها را نخواستید می توانید با خرید به میزان ۷۵ هزار تومان از محصولات سایت (که می تواند هر کتاب منشره در ایران و یا کتابهای خارجی یا کلیه لوازم مصرفی و زندگی و ...باشد) این امتیاز را به دست بیاورد البته این خرید می تواند به مرور زمان باشد و فقط باید مجموع خریدها به ۷۵ هزار تومان برسد وهر زمان که مجموع خریدهای شما به ۷۵ هزار تومان رسید شما به بازار یاب برنزی تبدیل می شوید .البته همان طور که گفتم شما راحت می توانید با خرید هر کدام ازبسته ها که خواستید(مثلا یک بسته ۱۴ هزار تومانی) این امتیاز ۷۵ هزار تومانی را به دست بیاورید و برنزی شوید. و اما تمام بازاریابان معمولی که موفق شوند از محصولات سایت معادل 200000 تومان به فروش برسانند به عنوان بازاریاب نقراه ای شناخته می شوند و اگر موفق شوند از محصولات سایت معادل 400000 تومان به فروش برسانند به عنوان بازاریاب طلایی شناخته می شوند. البته بدیهی است که اعضا می توانند با فروختن بسته های اماده سایت و یا خرید این بسته ها توسط خودشان این امتیاز را راحتر کسب کنند(فروش هر بسته = 75 هزار تومان)
نکته: در حال حاضر چند بسته به قیمتهای ۶۹ تا ۱۰۹ هزار تومان وجود دارد که یک شخص می تواند با خرید ان به طور مستقیم و یک ضرت طلایی شود
*_ حق بازار یابی مربوط به تشکیل زوج های برنزی در زیر مجموعه. اعم از زیر مجموعه های مستقیم و غیر مستقیم به ازائ هر زوج: 2000 تومان(ویژه بازاریابان برنزی و نقره ایی و طلایی)
*_ حق بازار یابی مربوط به تشکیل زوج های نقره ای در زیر مجموعه .اعم از زیر مجموعه های معرفی مستقیم و غیر مستقیم به ازائ هر زوج: 3000 تومان(ویژه بازاریابان نقره ای و طلایی)
*_ حق بازار یابی مربوط به تشکیل زوج های طلایی در زیر مجموعه. اعم از زیر مجموعه های معرفی مستقیم و غیر مستقیم به ازائ هر زوج 6000: تومان(فقط ویژه بازاریابان طلایی)
نکته: زیر مجموعه مستقیم انهایی هستند که مستقیم توسط خودتان به سایت معرفی شده اند(در واقع هنگام ثبت نام شناسه شما را به عنوان معرف در فرم ثبت نام وارد کرده باشند). و زیر مجموعه غیر مستقیم انهایی هستند که مستقیما توسط شما به سایت معرفی نشده اند و انها توسط تیم زیر مجموعه شما ( چه مستقیم و چه غیر مستقیم) به سایت معرفی شده و در زیر مجوعه شما قرار گرفته اند.
نکته مهم: به طور مثال اگر فردی برنزی باشد و در زیر مجموعه وی زوجهای نقره ای و یا طلایی شکل بگیرند، تا زمانی که شخص نقره ای و طلایی نشود درآمدی از این بابت به وی تعلق نمی گیرد، ولی پتانسیل آن حفظ خواهد شد و بلافاصله اگر شخص نقره ای شود تمام درآمدهای زوجهای نقره ای برای وی محاسبه خواهد شد، و زمانی که طلایی شود نیز همه درآمدهای ناشی از زوجهای طلایی به وی تعلق خواهد گرفت. البته محدودیت سطح عطف به ما سبق نخواهد شد. یعنی اگر شما درآمدی را به واسطه برنزی بودن و یا نقره ای بودن در یک سطح از دست بدهید و بعد طلایی شوید درآمد از دست رفته برگشت نمی شود. از این نظر زودتر برنزی و نقره ای و طلایی شدن، از ارزش ویژه ای برخوردار است.
پیشنهاد من :شما اگر شخصی هستید که مطمئن نیستید که بتوانید به بازار یابی بپردازید من به شما پیشنهاد می کنم ابتدا با ثبت نام رایگان به صورت بازاریاب معمولی تبدیل شوید و بازاریابی خود را اغاز کنید و اگر توانستید زیر مجموعه ایی به دست بیاورید انوقت می توانید با خرید یکی از بستهای پیشنهادی سایت عضویت خود را با برنزی تبدیل کنید که با توجه به نکته بالا و بعد از تبدیل به عضویت برنزی می توانید پورسانت زیر مجموعه های قبلی خود را بگیرید. اما اگر خود را یک بازار یاب موفق می دانید بهتر است در همان ابتدا ثبت نام با خرید یک بست یا کتاب عضویت خود را برنزی یا نقره ایی یا طلایی(با توجه به توانایی که در خود دارید) تبدیل کنید.
رشد خلاقیت دانش آموزی-۲
خلاقیت در بستر ارزشیابی توصیفی
زهرا حصاربانی
در این مقاله سعی شده با توجه به اجرای طرح ارزشیابی توصیفی در برخی از مدرسه های ابتدایی ایرانی، ضمن تعریف خلاقیت، به عناصر و عواملی که باعث بروز خلاقیت می شود، اشاره شود و سپس به ارزشیابی توصیفی و فضایی که اجرای این طرح برای بروز خلاقیت ایجاد می کند، پرداخته شود. مولف مقاله کارشناس ارزشیابی دفتر آموزش و پرورش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش است.
خلاقیت چیست؟
بیشتر اوقات، مردم کلمه خلاق را مترادف کلمه پراستعداد و باهوش می دانند و تصور آنان این است که کودک بااستعداد و باهوش، خلاق نیز است یا این که کودک خلاق از هوش بالایی برخوردار است. هر چند کودکان باهوش، استعداد بالقوه بیشتری دارند که در راه های خلاق به کار ببرند، اما خلاقیت، همان استعداد و هوش نیست. خلاقیت فرآیندی است که بر مبنای استعداد، آموزش و تفکر استوار است. «خلاقیت گستره وسیعی از مسائل کوچک روزانه تا پیشرفت های مهم تاریخی در علوم و ادبیات و هنر را دربرمی گیرد و برخلاف نظر عمومی، هر فرد با توانایی های شناختی معمولی با مقداری تلاش می تواند از خود خلاقیت به خرج دهد. کودکان در سنین گوناگون انواع متفاوتی از رفتارهای خلاق را نشان می دهند.» (حسینی، ۱۳۸۱: ۶۲).
چگونه می توانیم خلاقیت را در کودکان تشخیص دهیم؟
هر انسان طبیعی می تواند کاری خلاق در زمینه ای انجام دهد. ما اگر بخواهیم بزرگسالانی خلاق داشته باشیم، باید به کودکان خلاق توجه کنیم. به همین دلیل باید به پرورش مهارت ها و انگیزه خلاقیت توجه کنیم. فضاهایی که کودکان در آن خلاقیت خود را بروز می دهند و میزان خلاقیتی را که از خود نشان می دهند، بستگی به آموزش آنها، تجربه و سطح پرورش فکری و جسمی آنان دارد. هر عملی که کودک انجام می دهد، می تواند خلاق باشد، به شرطی که دو اصل در آن رعایت شده باشد.
۱- با آنچه که قبلا انجام داده، متفاوت باشد.
۲- صحیح و جذاب و معنی دار باشد.
برای آنکه بتوانیم ارزیابی نسبتا مناسبی از خلاقیت کودک خود داشته باشیم، باید هر زمان که با کودکان هستیم، خلاقیت را در دستور کار ذهنی خود قرار دهیم، البته قضاوت در مورد خلاقیت، کار آسانی نیست؛ زیرا نمی توان تشخیص داد مطالبی که کودک بر زبان می آورد و عملی که انجام می دهد، واقعا برای او مفهوم یا تازگی داشته باشد. آزمون هایی نیز برای تشخیص خلاقیت انجام می شود که معمولاً سؤالاتی را مطرح می کند که دانش آموز مجبور می شود یک یا چند پاسخ فرضی به آنها بدهد. مثلا از دانش آموز پرسیده می شود «چند کاربرد برای یک آجر (یا یک گیره کاغذ یا چند شیء معمولی دیگر) پیشنهاد می کنید؟ چگونه می توان این اسباب بازی را بهتر کرد؟ چه نوع پایانی می توانید برای این داستان بیندیشید؟ » از پاسخ هایی که کودکان به این نوع سؤالات می دهند، طبق ضوابطی نتیجه گیری می شود، مثلا تعداد پاسخ هایی که کودک به یک سؤال می دهد و غیرمعمول بودن پاسخ های کودک در مقایسه با پاسخ هایی که سایر کودکان می دهند و اینکه کودک تا چه حد درباره هر پاسخ توضیح می دهد.
این نکته را نیز باید دانست که آزمون های خلاقیت تا حدودی می تواند توانایی های ذهنی مربوط به خلاقیت را اندازه گیری کند، زیرا توانایی هایی مانند انگیزه که نقش بسیار مهمی در تفکر خلاق دارد، سنجش نمی شود. از طرف دیگر آزمون های خلاقیت چون معمولا در شرایطی نظیر شرایط امتحانات در مدارس انجام می شود، به احتمال زیاد با اضطراب همراه خواهد بود. به همین دلیل شاید دانش آموزان نتوانند به راحتی به آنان پاسخ دهند و افکار منعطفی داشته باشند؛ لذا علاوه بر آزمون باید از مشاهده های دقیق و آگاهانه روی رفتار کودک، سود جست.
برای پرورش و حفظ خلاقیت در کودکان چه کارهایی باید انجام داد؟
مهم ترین مسأله بعد از تشخیص خلاقیت در کودکان، حفظ و چگونگی پرورش آن است. باید انگیزه ذاتی خلاقیت، پرورش پیدا کند. بهترین روش برای حفظ خلاقیت در کودکان این است که به آنها کمک کنیم تا استعدادها و مهارت ها و علایق آنها به یکدیگر مرتبط شوند. درک و شناخت اصل انگیزه درونی خلاقیت مرحله بسیار مهمی برای تشویق خلاقیت در کودکان است. باید زمینه ایجاد خلاقیت یعنی لذت و رضایت خاطر را در کودکان فراهم کنیم. یادآوری شایستگی ها و ایجاد استقلال برای تصمیم گیری در کودکان، باعث بروز خلاقیت می شود. کودکان از فعالیت هایی که احساس مسلط بودن به آن دارند، بیشتر لذت می برند و اگر احساس کنند که کار متعلق به آنهاست، بیشتر روی آن وقت می گذارند.
تحقیقات نشان داده دانش آموزانی که استقلال بیشتری در تصمیم گیری دارند و به آنان حق انتخاب داده می شود، از انگیزه درونی بیشتری برای انجام کار برخوردارند و پیشرفت خلاقیت در آنان قابل ملاحظه است.
محیط مدرسه و خانه، چگونه می توانند خلاقیت کودکان را رشد دهند یا از بین ببرند؟
«بررسی اجزای خلاقیت روشن می کند که خلاقیت یک ویژگی ثابت شخصیتی نیست که بدون هیچ تغییر و تحول در وجود انسان نهفته باشد، بلکه از جمله مواردی است که کاملاً تحت تاثیر عوامل یا موانعی تقویت یا تضعیف و حتی نابود می شود. بعضی شرایط، زمینه های ظهور و گسترش خلاقیت را فراهم می آورند، در حالی که بعضی موقعیت ها رشته های خلاقیت را در وجود آدمی خشک می کند. »(حسینی، ۱۳۸۱: ۶۳)
آمابیل و همکارانش (۱۹۸۸) در مصاحبه هایی که با ۱۲۰ دانشمند در ۲۰ رشته مختلف داشته اند به این نتیجه رسیدند که عوامل محیطی در رشد خلاقیت برتری دارند. (حسینی، ۱۳۸۱)
«شور و عشق از آسیب پذیری مصون نیست، حتی کودکانی که دارای انگیزه ای بسیار قوی هستند، ممکن است در نتیجه محیط منع کننده به شدت تضعیف شوند و از این رو خلاقیت آنها از بین برود. چنین محیطی در کجا وجود دارد؟ آیا سیستم های متداول در مدارس سنتی سختگیر و محیط خانه ای محافظه کارانه مقصر به حساب نمی آیند؟ حتی آنهایی که کاملاً دارای تمایلات خوب هستند، می توانند سهواً وضعیتی را به وجود آورند که برای سلامت خلاقیت کودکان مضر باشد» . (آمابیل، ترجمه قاسم زاده و عظیمی، ۱۳۷۵: ۸۵)
در بسیاری از خانواده ها والدین، کودکان خود را مجبور به یادگیری می کنند. متأسفانه این امر نه در خانواده، بلکه در محیط های آموزشی، یعنی مدارس نیز، کاملا مصداق دارد. گاه شرایط موجود در مدرسه به گونه ای است که نه تنها به پرورش خلاقیت کمک نمی کند، بلکه این موهبت الهی را سرکوب می کند. (کریمی، ۱۳۸۴: ۲۶) مدیران و معلمان ما با این نیت خیرخواهانه که قرار است استعدادهای بالقوه دانش آموزان کشف شود، آنها را مجبور می کنند تا مطالبی را که دانش آموز، هدف از یادگیری آن را نیز نمی داند، یاد بگیرند. البته همیشه تنبیه و تهدید از طریق اجبار صورت نمی گیرد؛ گاهی اوقات پاداش های بی مورد نیز حکم تنبیه و اجبار را دارد. بزرگ ترین مانع برای رشد خلاقیت، ارزیابی از آن است. این ارزیابی چه مثبت چه منفی، می تواند کودک را به سمت خلاقیت کمتر هدایت کند. آزمایش ها نشان داده که حتی احساس مشاهده شدن در حین انجام کار، می تواند تأثیر منفی روی خلاقیت بگذارد.
عامل مهم دیگر برای از بین بردن خلاقیت، پاداش است. اکثر مردم این تصور را دارند که پاداش باعث بهبود عملکرد می شود، اما همیشه این طور نیست. استفاده از مشوق های بیرونی باعث می شود میل و انگیزه های درونی و انگیزه ها و محرک هایی را که موجب خلاقیت و اعتماد به نفس می شود از بین برود. «صاحب نظران، اعتقاد دارند که پاداش خصوصاً در مواردی که به خوبی استفاده نشود انگیزه های درونی افراد را به ویژه در انجام فعالیت های بدیع و خلاق از بین می برد.» (کریمی۱۳۸۴،:۳۰).
استفاده مکرر از پاداش باعث می شود که کودکان از مثلاً ورزشی که پیروزی به همراه نداشته باشد، لذت نبرند و یا از درس خواندنی که به همراه دریافت نمره خوب نباشد، رضایت نخواهند داشت و به طور کلی از انجام کاری که تعریف دیگران را به دنبال نداشته باشد، راضی نخواهند شد. با پاداش های بیرونی، عشق به آموختن و انگیزه های خلاقیت را در دانش آموزان از بین می بریم. از طرفی دیگر، اگر این پاداش ها قطع شود، ممکن است احساس تنبیه شدن را در کودک به وجود بیاورد.
تعریف و ستایش نیز گاهی اوقات، آثار مخربی بر دانش آموزان می گذارد. کودکانی که به طور مداوم از طرف خانواده یا معلمان مورد تعریف و تشویق قرار می گیرند، یاد می گیرند که فقط کارهایی را انجام دهند که مورد توجه والدین یا معلمان آنها است. اگر چه این رفتار مورد تأیید بزرگترها است، اما این دانش آموز در آینده از خلاقیت کمتری برخوردار خواهد شد. آنها یاد می گیرند که در زندگی آینده به جای خلاقیت و ابتکار، خود را با شرایط سازگار کنند و تنها به دنبال اموری باشند که تعریف و ستایش برای آنها به ارمغان بیاورد.
دو تن از نوابغ ادبی، نمونه های بارزی از نیروی منفی پاداش را نشان می دهند. یکی از آنها تی.اس.الیوت است که پس از اطلاع از بردن جایزه نوبل دچار افسردگی شدید شد. مدت کوتاهی پس از اعلام برندگان جایزه، الیوت یکی از دوستانش را در خیابان ملاقات کرد. دوست او دستش را به سوی الیوت دراز کرد و گفت: دوست عزیز تبریک می گویم که برنده جایزه نوبل شده ای، فکر می کنم که دیگر موقع آن رسیده بود. الیوت با دلتنگی پاسخ داد: باید بگویم خیلی زود بود. جایزه نوبل به منزله بلیتی برای تشییع جنازه انسان است. هیچ کس، پس از دریافت این جایزه نتوانسته کاری انجام دهد. الیوت طی آشنایی با سایر برندگان جایزه، متقاعد شد که این پاداش بزرگ به طریقی به صورت دلیل زنده بودن و دلیل نوشتن برای برندگان جایزه درآمده است. به عقیده او، جایزه بلافاصله محرک شخصی و انگیزه درونی برای نوشتن را از میان می برد.
داستایوسکی، داستان نویس روسی نیز به خاطر پاداش، دچار فلج مشابهی شد. در مورد او در مقابل نوشتن یک داستان، محرک مادی قرار داشت. در نامه ای که او به یک دوست نوشت، چنین شکایت کرد:من کار کردم و زجر کشیدم. آیا معنی بی تحرک شدن را می دانی؟ خدا را شکر، نمی دانی. می دانم که تو هرگز طبق سفارش و طبق معیار ننوشته ای و هرگز آن زجر جهنمی را تجربه نکرده ای. دریافت آن همه پول از روسی ویستنیک به عنوان پیش پرداخت!(عظیمی۱۳۷۵،:۸۵)
از دیگر موانع رشد خلاقیت، رقابت است. رقابت مجموعه ای از ارزیابی و پاداش است. غالباً رقابت زمانی به وجود می آید که مردم احساس کنند کار آنها در مقابل کار دیگران مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت و به بهترین آنها پاداش تعلق می گیرد.(همان) امری که ما هر روز در مدارسمان شاهد آن هستیم؛ میدانی را آماده می کنیم و گروهی از دانش آموزان را انتخاب کرده، وادارشان می کنیم برای به دست آوردن جایزه، حریفان قدر خود را از میدان بیرون بیندازند تا پاداش طلایی مربوطه را به دست بیاورند. آشکارترین شکل رقابت در سیستم آموزشی، برگزاری امتحان است و ملاحظه شده که دانش آموزان برای کسب نمره بالاتر و پیروزی بر حریف یا حریفان به تلاش هایی که تجلی آن به صورت های گوناگون مانند تقلب، کپی کردن، نوشتن مطالب بر روی دسته صندلی قبل از شروع امتحان، درس خواندن فقط شب امتحان و... ظهور می کند، دست می زنند.
محدودیت در انتخاب نیز، باعث نابودی خلاقیت می شود. همانطور که اشاره شد، آزادی در انتخاب، باعث رشد خلاقیت می شود و برعکس آن نیز صادق است. یعنی محدود شدن انتخاب و ایجاد فشار برای یادگیری، خلاقیت را نابود می کند. فشارهایی را که خانواده ها و مدرسه برای حفظ کردن مطالب و یادگیری آن به کودک که سطح بالایی از انگیزه های درونی را ندارند وارد می کند، آثار مخربی بر جای خواهد گذاشت و تأثیرات منفی آن به شکل فرار از مدرسه، ترک تحصیل و نخواندن درس و حتی خودکشی، ظهور می کند. فشارهای خارجی، بدترین عامل برای سرکوب خلاقیت است.
تعداد زیادی از والدین، فرزندان خود را به سمتی هدایت می کنند که فکر می کنند آنان در آن زمینه موفق می شوند، هرچند که آن مسیر مورد علاقه کودکشان نباشد؛ البته شاید کودک به موفقیت هم برسد، اما به رضایت نخواهد رسید و واقعاً خلاق نخواهد شد. معلمان و مربیان ما نیز با ارزیابی دائمی خود، باعث کاهش انگیزه در دانش آموزان می شوند؛ زیرا نظام نمره دهی در مدارس ما باعث می شود که کودکان ما به جای توجه به افزایش معلومات و بهبود مهارتهایشان، تنها حرص و ولع برای کسب نمره داشته باشند.
اگر خانواده و مدرسه نتواند در شناسایی و رشد خلاقیت دانش آموز موفق شوند و با ایجاد مانع(ارزیابی، پاداش، رقابت و محدودیت در انتخاب) سبب از بین رفتن آن شوند، ما باید شاهد دانش آموزانی افسرده و بی انگیزه برای خلاقیت باشیم؛ همان گونه که تاکنون شاهد بوده ایم!
ارزشیابی توصیفی چیست؟
« ارزشیابی توصیفی»الگوی جدیدی است که تلاش می کند زمینه ای را فراهم سازد تا دانش آموزان در کلاس درس با شادابی و نشاط بهتر و بیشتر و عمیق تر مطالب درسی را یاد بگیرند.(۱)
بنابراین، به جای توجه افراطی به آزمون های پایانی و نمره، روند یاددهی و یادگیری را در طول سال تحصیلی مورد توجه قرار می دهد و در راستای این توجه، رشد عاطفی و اجتماعی و حتی جسمانی دانش آموز را نیز در نظر می گیرد. این طرح با هدف بهبود کیفیت یادگیری و یاددهی و افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی و یادگیری، تغییرات اساسی را در نظام ارزشیابی فعلی پیشنهاد کرده است. از جمله تغییر مقیاس فاصله ای(۰تا۲۰)به مقیاس ترتیبی، تغییر ساختار کارنامه و تبدیل آن به کارنامه توصیفی تحت عنوان گزارش پیشرفت تحصیلی، تغییر و تنوع بخشی به ابزارها و روش های جمع آوری اطلاعات از وضعیت تحصیلی دانش آموز، مانند: پوشه کار، آزمون های عملکردی، فهرست وارسی(۲) و برگ ثبت مشاهدات، تغییر در رویکرد کلی ارزشیابی از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی و فرآیندی تغییر در مرجع تصمیم گیرنده در ارتقای دانش آموزان. در این طرح، به جای امتحانات پایانی، معلم و شورای مدرسه، مرجع صاحب صلاحیت تصمیم گیری تعیین شده اند.
ارزشیابی توصیفی چگونه می تواند در بروز و رشد خلاقیت دانش آموزان مؤثر واقع شود؟
«از سالها پیش در کشور ما در حوزه خلاقیت، مطالب و مباحث اندکی مطرح بوده است. همچنین یکی از اهداف اساسی آموزش و پرورش ما درخصوص شکوفایی خلاقیت دانش آموزان طرح ریزی شده است. اما علی رغم اهمیت این موضوع به دلایل مختلف تاکنون کمتر به پژوهش و مطالعه بنیادی و برنامه ریزی برای پرورش خلاقیت دانش آموزان، پرداخته شده است و این در حالی است که به شدت به نسلی خلاق و نوآور نیازمند بوده و هستیم. (سلیمانی، ۱۳۸۱: ۱۱)
برای ایجاد خلاقیت، هوش، استعداد، مهارت و تلاش لازم است؛ اما کافی نیست. انگیزه درونی نیز باید به آنها اضافه شود تا خلاقیت شکل گیرد. ما باید برای کودکانمان فرصتهایی را به وجود بیاوریم و مهارتهایی را به آنها آموزش دهیم تا استعدادهایشان را گسترش دهند و این محقق نخواهد شد مگر اینکه بین مهارتها و علایق آنها وجه مشترکی را بیابیم و آنها را رشد دهیم.
در روش آموزش سنتی که مبتنی بر یادگیری مطالب بدون تفکر و توجه به معنی آن است، دانش آموزان به گونه ای تربیت می شوند که بدون توجه به چگونگی ارتباط مطالب و بدون تفکر، برای به دست آوردن نمره خوب آنها را می آموزند. اما این نوع آموزش و یادگیری برای انجام یک کار خلاق، واقعاً بی فایده است.» شیوه های سنتی با ساختار انعطاف ناپذیر و محدودیت زیادی که برای دانش آموزان قائل می شود، همچنین با تکیه بر انتقال معلومات و محفوظات، امکان هر گونه رشد فکری، ابتکار و اکتشاف را از یاد گیرنده سلب می کند. چنانکه دانش آموز نمی تواند بین آموخته هایش و مسائل بیرونی ارتباط برقرار کند در حالی که سبک آموزش و پرورش باز یا روش فعال تدریس با دادن آزادی به دانش آموز و عدم نظارت دائمی بر کارها و برنامه ها به او فرصت می دهد تا به جست وجو و کشف مسائل بپردازد. بدین ترتیب دانش آموز خود در فرآیند یادگیری دخیل می شود و انگیزه های درونی و به دنبال آن امکان بروز خلاقیت در او افزایش می یابد. (سلیمانی، ۱۳۸۱: ۱۱۱) این مهم در طرح ارزشیابی توصیفی مورد توجه و عنایت خاص قرار گرفته است. معلمین این طرح با ارزشیابی دانش آموز به شکل نامحسوس، فضای باز و فعالی را برای رشد خلاقیت ایجاد کرده اند. ارزشیابی توصیفی سعی کرده با تغییر در ساختار نظام ارزشیابی آن را به قدری انعطاف پذیر کند که با شیوه ها و علائق یادگیری متفاوت، انطباق پیدا کند. در کلاس ارزشیابی توصیفی، کودکان در یادگیری فعال هستند و احساس غرور و مالکیت نسبت به کلاس درس خود دارند. آنها در این کلاس آزاد هستند تا انتخاب کنند. راهنمایی می شوند و اختیار دارند تا در محیط کلاس، آن گونه که دوست دارند، یاد بگیرند.
معلمین طرح ارزشیابی توصیفی با ایجاد جوی صمیمی و مطمئن در کلاس درس فضایی مساعد را برای رشد خلاقیت دانش آموزان فراهم کرده اند تا آنها بتوانند با آسودگی در کلاس به اظهار نظر بپردازند و بدون نگرانی هر سؤالی را که در ذهن دارند، مطرح کنند. آنها یاد گرفته اند که چگونه مهارتهای یادگیری را در قلمرو خاص به کودکان بیاموزند. آنها روش تفکر درباره مسائل و قوانین علمی را به دانش آموزان آموزش می دهند. «تحقیقات نشان داده است روابط صمیمانه و توأم با علاقه و احترام، نقش مؤثری در خلاقیت دانش آموز دارد.» (سلیمانی، ۱۳۸۱: ۱۱۴).
در ارزشیابی توصیفی، یادگیری مهم و تفریح است. کودکان در کلاس تشویق می شوند که علائق، تجارب و ایده های خود را به کلاس درس بیاورند و اجازه دارند درباره هدفهای کار روزانه خود با معلمان بحث کنند. به آنها استقلال کاری داده می شود تا تصمیم بگیرند. احساس آرامش می کنند و تنشها و فشارهای کسب نمره را ندارند. در تحقیقی که اخیراً از طرف خانم حقیقی، دانشجوی کارشناسی ارشد، صورت پذیرفته، نشان داده شده است که محیط های خالی از استرس، به ویژه استرس امتحان، شرایط مساعدتری را برای بروز خلاقیت ایجاد می کند. همچنین در این تحقیق از طریق آزمون ۳۵ سؤالی پیشرفت تحصیلی در سه سطح دانش، ادراک- کاربرد و قوه خلاقه (نوآوری- سیالی- اصالت) و همچنین از طریق مشاهده کنش متقابل در کلاسهای درسی، سنجیده شد و تفاوت معنی داری بین گروه آزمایشی (کلاس مجری طرح ارزشیابی توصیفی) و گروه کنترل (کلاس مجری ارزشیابی سنتی) مشاهده شد. (حقیقی، ۱۳۸۳)
«آمابیل (۱۹۸۹) معتقد است معلمان با بیان آزاد احساس خود، مانند عشق و شادی و کنجکاوی به امور می توانند الگوی مناسبی برای کودکان باشند. در کلاس ارزشیابی توصیفی، معلمان به جای« من»،« ما »می گوید. آنها منبع اطلاعات و هدایت هستند. در این کلاس، همیشه«همکاری » بر« رقابت » ارجحیت دارد. زمانی که راه های گوناگون انجام یک فعالیت را مورد توجه قرار می دهند، اجازه می دهند که دانش آموزان صدای بلند فکر کردن آنها را بشنوند و هدایت شوند. آنها نه تنها از ایجاد هرگونه زمینه رقابت در کلاس درس، خودداری می کنند بلکه جوی را در کلاس ایجاد می کنند که دانش آموزان در انجام وظایف به همدیگر کمک کنند، در ایده ها با هم سهیم شوند و به نتیجه نهایی کار افتخار کنند و این یعنی خلاقیت.
منابع
* آمابیل، ترزا، شکوفایی خلاقیت کودکان، ترجمه قاسم زاده و عظیمی (۱۳۷۵) چاپ اول: تهران: نشر دنیای نو.
* احمدی، غلامعلی (۱۳۸۳) جایگاه و نقش ارزشیابی پیشرفت تحصیلی در آموزش و یادگیری فرآیند مدار، مجموعه مقالات اولین همایش ارزشیابی تحصیلی، چاپ اول، تهران: انتشارات تزکیه.
* پیر خائفی، علیرضا (۱۳۸۳)، نگاهی به سنجش خلاقیت دانش آموزان از منظر تحولی و گونه ای، مجموعه مقالات اولین همایش ارزشیابی تحصیلی، چاپ اول، تهران: انتشارات تزکیه.
* حسنی، محمد، احمدی (۱۳۸۴)، ارزشیابی توصیفی الگویی نو در ارزشیابی تحصیلی، چاپ اول، تهران: انتشارات مدرسه.
* حسنی، محمد(۱۳۸۴)، راهنمای ارزشیابی توصیفی، چاپ اول، تهران: نشر آثار معاصر
* حسینی، افضل السادات (۱۳۸۱)، ماهیت خلاقیت و شیوه های پرورش آن، چاپ دوم، مشهد: نشر آستان قدس رضوی.
* حقیقی، فهیمه السادات (۱۳۸۳)، نقش ارزشیابی مستمر در تعمیق یادگیری دانش آموزان پایه دوم مقطع ابتدایی شهر تهران،سال تحصیلی ۸۴-،۸۳ پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور تهران. منتشر نشده.
* سلیمانی، افشین (۱۳۸۳)، کلاس خلاقیت، ،۱۳۸۱ چاپ اول، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
* کریمی، علی (۱۳۸۴) پرورش خلاقیت، چاپ اول، تهران: انتشارات رسانه تخصصی.
زیرنویس
۱- بعد از مصوبات ۶۷۹ و ۶۷۴ شورای عالی آموزش و پرورش مبنی بر تهیه طرحی برای تغییر نظام ارزشیابی تحصیلی پایه های اول تا سوم ابتدایی، طرحی تحت عنوان ارزشیابی توصیفی تهیه و بعد از تأیید شورای عالی به اجرای آزمایشی گذاشته شد. اهداف اساسی طرح به این شرح است: بهبود کیفیت فرآیند یاددهی، یادگیری، فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف فرهنگ بیست گرایی، تاکید بر اهداف آموزش و پرورش به جای تأکید بر محتوای کتاب ها، فراهم نمودن زمینه مناسب برای حذف حاکمیت مطلق امتحانات پایانی در تعیین سرنوشت تحصیلی دانش آموزان، افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی و یادگیری. در راستای تحقق این اهداف، ارزشیابی توصیفی در چند محور در نظام ارزشیابی تغییر و تحول ایجاد نموده است. البته این تغییرات با تحولات جهانی در این حوزه، همزمان و همسو است.(حسنی،محمد۱۳۸۱،)
۲-Check List
به نقل از روزنامه همشهری ۱۶/۱/۱۳۸۵
رشد خلاقیت در خانه و مدرسه
نویسنده: فوزیه خیرالله (مدیر مدرسه راهنمایی هاجر منطقه 8 تهران)
|
|
خلاقیت چیست؟
بیشتر اوقات، مردم کلمه خلاق را مترادف کلمه پراستعداد و باهوش می دانند و تصور آنان این است که کودک با استعداد و باهوش، خلاق نیز هست با این که کودک خلاق از هوش بالایی برخوردار است. هر چند کودکان باهوش، استعداد بالقوه بیشتری دارند که در راههای خلاق به کار ببرند، اما خلاقیت همان استعداد و هوش نیست. خلاقیت فرآیندی است که بر مبنای استعداد، آموزش و تفکر استوار است. خلاقیت گستره وسیعی از مسائل کوچک روزانه تا پیشرفت های مهم تاریخی در علوم و ادبیات و هنر را در بر می گیرد و برخلاف نظر عمومی، هر فرد با توانایی های شناختی معمولی با مقداری تلاش می تواند از خود خلاقیت به خرج دهد. کودکان در سنین گوناگون انواع متفاوتی از رفتارهای خلاق را نشان می دهند.
چگونه می توانیم خلاقیت را در کودکان تشخیص دهیم؟
هر انسان طبیعی می تواند کاری خلاق درزمینه ای انجام دهد. ما اگر بخواهیم بزرگسالانی خلاق داشته باشیم، باید به کودکان خلاق توجه کنیم. به همین دلیل باید به پرورش مهارت ها و انگیزه خلاقیت توجه کنیم. فضاهایی که کودکان در آن خلاقیت خود را بروز می دهند و میزان خلاقیتی را که از خود نشان می دهند، بستگی به آموزش آنها، تجربه و سطح پرورش فکری و جسمی آنان دارد. هر عملی که کودک انجام می دهد، می تواند خلاق باشد به شرطی که دو اصل در آن رعایت شده باشد؛
1- با آنچه که قبلا انجام داده، متفاوت باشد.
2- صحیح و جذاب و معنی دار باشد.
برای آنکه بتوانیم ارزیابی نسبتا مناسبی از خلاقیت کودک خود داشته باشیم، باید هر زمان که با کودکان هستیم، خلاقیت را در دستور کار ذهنی خود قرار دهیم، البته قضاوت در مورد خلاقیت، کار آسانی نیست، زیرا نمی توان تشخیص داد مطالبی که کودک بر زبان می آورد و عملی که انجام می دهد، واقعا برای او مفهوم یا تازگی داشته باشد. آزمون هایی نیز برای تشخیص خلاقیت انجام می شود که معمولا سوالاتی را مطرح می کند که دانش آموز مجبور می شود یک یا چند پاسخ فرضی به آنها بدهد. مثلا از دانش آموز پرسیده می شود “چند کاربرد برای یک آجر (با یک گیره کاغذ یا چند شیء معمولی دیگر) پیشنهاد می کنید؟ چگونه می توان این اسباب بازی را بهتر کرد؟ چه نوع پایانی می توانید برای این داستان بیندیشید؟” از پاسخ هایی که کودکان به این نوع سوالات می دهند، طبق ضوابطی نتیجه گیری می شود. مثلا تعداد پاسخ هایی که کودک به یک سوال می دهد و غیر معمول بودن پاسخ های کودک در مقایسه با پاسخ هایی که سایر کودکان می دهند و اینکه کودک تا چه حد درباره هر پاسخ توضیح می دهد. این نکته را نیز باید دانست که آزمون های خلاقیت تا حدودی می تواند توانایی های ذهنی مربوط به خلاقیت را اندازه گیری کند. زیرا توانایی ها مانند انگیزه که نقش بسیار مهمی در تفکر خلاق دارد، سنجش نمی شود. از طرف دیگر آزمون های خلاقیت چون معمولا در شرایطی نظیر شرایط امتحانات در مدارس انجام می شود، به احتمال زیاد با اضطراب همراه خواهد بود. به همین دلیل شاید دانش آموزان نتوانند به راحتی به آنان پاسخ دهند و افکار منطقی داشته باشند. لذا علاوه بر آزمون باید از مشاهده های دقیق و آگاهانه روی رفتار کودک سود جست.
برای پرورش و حفظ خلاقیت در کودکان چه کارهایی باید انجام داد؟
مهمترین مسئله بعد از تشخیص خلاقیت در کودکان، حفظ و چگونگی پرورش آن است. باید انگیزه ذاتی خلاقیت، پرورش پیدا کند. بهترین روش برای حفظ خلاقیت در کودکان این است که به آنها کمک کنیم تا استعدادها و مهارتها و علایق آنها به یکدیگر مرتبط شوند. درک و شناخت اصل انگیزه درونی خلاقیت مرحله بسیار مهمی برای تشویق خلاقیت در کودکان است. باید زمینه ایجاد خلاقیت یعنی لذت و رضایت خاطر را در کودکان فراهم کنیم. یادآوری شایستگی ها و ایجاد استقلال برای تصمیم گیری در کودکان، باعث بروز خلاقیت می شود. کودکان از فعالیت هایی که احساس مسلط بودن به آن را دارند، بیشتر لذت می برند و اگر احساس کنند که کار متعلق به آنهاست، بیشتر روی آن وقت می گذارند. تحقیقات نشان داده دانش آموزانی که استقلال بیشتری در تصمیم گیری دارند و به آنان حق انتخاب داده می شود، از انگیزه درونی بیشتری برای انجام کار برخوردارند و پیشرفت خلاقیت در آنان قابل ملاحظه است.
محیط مدرسه و خانه چگونه می تواند خلاقیت کودکان را رشد دهد یا از بین ببرد؟
“بررسی اجزای خلاقیت روشن می کند که خلاقیت یک ویژگی ثابت شخصیتی نیست که بدون هیچ تغییر و تحول در وجود انسان نهفته باشد، بلکه از جمله مواردی است که کاملا تحت تاثیر عوامل یا موانعی تقویت یا تضعیف و حتی نابود می شود. بعضی شرایط، زمینه های ظهور و گسترش خلاقیت را فراهم می آورند، در حالی که بعضی موقعیت ها رشته های خلاقیت را در وجود آدمی خشک می کند.”
آمابیل و همکارانش در مصاحبه هایی که با 120 دانشمند در 20 رشته مختلف داشته اند، به این نتیجه رسیدند که عوامل محیطی در رشد خلاقیت برتری دارند؛
“شور و عشق از آسیب پذیری مصون نیست، حتی کودکانی که دارای انگیزه ای بسیار قوی هستند، ممکن است در نتیجه محیط منع کننده به شدت تضعیف شوند و از این رو خلاقیت آنها از بین برود. چنین محیطی در کجا وجود دارد؟ آیا سیستم های متداول در مدارس سنتی سختگیر و محیط خانه ای محافظه کارانه مقصر به حساب نمی آیند؟ حتی آنهایی که کاملا دارای تمایلات خوب هستند، می توانند سهوا وضعیتی را به وجود آورند که برای سلامت خلاقیت کودکان مضر باشد.” در بسیاری از خانواده ها والدین، کودکان خود را مجبور به یادگیری می کنند. متاسفانه این امر نه در خانواده، بلکه در محیط های آموزشی، یعنی مدارس نیز کاملا مصداق دارد. گاه شرایط موجود در مدرسه به گونه ای است که نه تنها به پرورش خلاقیت کمک نمی کند، بلکه این موهبت الهی را سرکوب می کند. مدیران و معلمان ما با این نیت خیرخواهانه که قرار است استعدادهای بالقوه دانش آموزان کشف شود، آنها را مجبور می کنند مطالبی را که دانش آموز هدف از یادگیری آن را نیز نمی داند، یاد بگیرند. البته همیشه تنبیه و تهدید از طریق اجبار صورت نمی گیرد. گاهی اوقات پاداش های بی مورد نیز حکم تنبیه و اجبار را دارد. بزرگ ترین مانع برای رشد خلاقیت، ارزیابی از آن است. این ارزیابی چه مثبت و چه منفی، می تواند کودک را به سمت خلاقیت کمتر هدایت کند. آزمایش ها نشان داده که حتی احساس مشاهده شدن در حین انجام کار، می تواند تاثیر منفی روی خلاقیت بگذارد.
عامل مهم دیگر برای از بین بردن خلاقیت، پاداش است. اکثر مردم این تصور را دارند که پاداش باعث بهبود عملکرد می شود اما همیشه این طورنیست. استفاده از مشوق های بیرونی باعث می شود میل و انگیزه های درونی و انگیزه ها و محرک هایی که موجب خلاقیت و اعتماد به نفس می شود، از بین برود. “صاحبنظران اعتقاد دارند که پاداش خصوصا در مواردی که به خوبی استفاده شود، انگیزه های درونی افراد را به ویژه در انجام فعالیت های بدیع و خلاق از بین می برد.” استفاده مکرر از پاداش باعث می شود که کودکان مثلا از ورزشی که پیروزی به همراه نداشته باشد، لذت نبرند و یا از درس خواندنی که به همراه دریافت نمره خوب نباشد، رضایت نداشته باشند و به طور کلی از انجام کاری که تعریف دیگران را به دنبال نداشته باشد، راضی نشوند. با پاداش های بیرونی، عشق به آموختن و انگیزه های خلاقیت را در دانش آموزان از بین می بریم. از طرفی دیگر، اگر این پاداش ها قطع شود، ممکن است احساس تنبیه شدن را در کودک به وجود بیاورد.
تعریف و ستایش نیز گاهی اوقات، آثار مخربی بر دانش آموزان می گذارد. کودکانی که به طور مداوم از طرف خانواده یا معلمان مورد تعریف و تشویق قرار می گیرند، یاد می گیرند که فقط کارهایی را انجام دهند که مورد توجه والدین یا معلمان آنهاست. اگر چه این رفتار مورد تایید بزرگترهاست، اما این دانش آموز در آینده از خلاقیت کمتری برخوردار خواهد شد. آنها یاد می گیرند که در زندگی آینده به جای خلاقیت و ابتکار، خود را با شرایط سازگار کنندو تنها به دنبال اموری باشند که تعریف و ستایش برای آنها به ارمغان بیاورد.
دو تن از نوابع ادبی، نمونه های بارزی از نیروی منفی پاداش را نشان می دهند. یکی از آنها تی.اس.الیوت است که پس از اطلاع از بردن جایزه نوبل دچار افسردگی شدید شد. مدت کوتاهی پس از اعلام برندگان جایزه، الیوت یکی از دوستانش را در خیابان ملاقات کرد. دوست او دستش را به سوی الیوت دراز کرد و گفت: دوست عزیز تبریک می گویم که برنده جایزه نوبل شده ای، فکر می کنم که دیگر موقع آن رسیده بود. الیوت با دلتنگی پاسخ داد: باید بگویم خیلی زود بود. جایزه نوبل به منزله بلیتی برای تشییع جنازه انسان است. هیچ کس، پس از دریافت این جایزه نتوانسته کاری انجام دهد. الیوت طی آشنایی با سایر برندگان جایزه، متقاعد شد که این پاداش بزرگ به طریقی به صورت دلیل زنده بودن و دلیل نوشتن برای برندگان جایزه درآمده است. به عقیده او، جایزه بلافاصله محرک شخصی و انگیزه درونی برای نوشتن را از میان می برد.
خلاقیت در آموزش و پرورش
کارل راجر در این زمینه می نویسد: “روشن است که خلاقیت را نمی توان با فشار ایجاد کرد، بلکه باید به آن اجازه داد تا ظهور کند. همان گونه که زارع نمی تواند جوانه را از دانه بیرون بیاورد، اما می تواند شرایط مناسبی برای رشد دانه فراهم آورد. در مورد خلاقیت فرزندان و دانش آموزان نیز همینطور است. از جمله تجربیات من در روانشناسی این است که می توان با فراهم کردن امنیت روانی و آزادی، احتمال ظهور خلاقیت سازنده را افزایش داد.” روشن است که هر کس ممکن است در زمینه ای خاص خلاقیت داشته باشد. از هر کس در هر زمینه نمی توان انتظار خلاقیت و ابتکار داشت. لذا باید این بسترها و علایق و زمینه ها را شناسایی کرد و زمینه رشد آنها را فراهم نمود.
ویژگی های افراد خلاق:
روانشناسان ویژگی های افراد خلاق را مورد بررسی و مطالعه قرار داده اند. در پژوهش هایی که توسط استینر (1965)، بارون (1969) و باربارا کلارک (1979) صورت گرفته، صفت های زیر به عنوان ویژگی های افراد خلاق که عموما برخوردار از آن هستند، بیان شده است:
- دارای گنجایش، هنر و فکر زیادی هستند. (تیزهوش تر از دیگران)
- علاقه آنها به مسائل علمی، هنری، فرهنگی و اجتماعی بیشتر و دامنه اطلاعات آنها در این زمینه وسیع تر است.
- درباره مسائل انتزاعی، در مقایسه با مسائل عینی و ملموس، بهتر و عمیق تر می اندیشند.
- دوست دارند که در مباحثه، عقیده خود را بیان کنند.
- انعطاف پذیرند و بیان شان دارای طنز است.
- علاقه به سوال و پرسش دارند و بسیار کنجکاو هستند.
- محافظه کارند.
- علاقه های متنوع و فراوان دارند و دارای فرایند های غیرمتعارف فکری هستند.
- در فکر و عمل از اصالت و نوآوری بیشتری برخوردارند.
- دارای زندگی تخیلی بوده و درگیری بیشتری با رویاهای خیالی دارند.
- استقلال طلب بوده و دوست ندارند که از راه و روش زندگی دیگران پیروی کنند.
- اعتماد به نفس خوبی دارند و در مقابل ناکامی ها کمتر دلسرد و مایوس می شوند.
- از معیارهایی که به نظرشان قابل قبول نیستند، کمتر پیروی کرده و بیشتر متکی به قضاوت شخصی خود هستند.
- در ارتباط با دیگران رک، صریح و درستکارند.
رشد خلاقیت دانش آموزی
چگونه خلا قیت دانش آموزان را پرورش دهیم؟
پرهیز از مانع تراشی
در این مقاله عوامل بازدارنده ی عمل خلاقانه دانش آموزان بررسی می شود.
دکتر محرم آقازاده
تشویق به خطر پذیری (ریسک پذیری)معقول
افراد خلاق ، خطرپذیری می کنند و برخلاف عامه مردم ارزان می خرند و گران می فروشند.عمل بر خلاف خواست مردم عادی ، به معنای پذیرش خطر خشم وغضب آنان است.
با این همه ، دلایل معقولی برای برانگیختن خشم مردم وجود دارد.افراد خلاق خطر پذیری قابل توجهی دارندو ایده هایی را خلق می کنند که در نهایت دیگران آنها را چونان ایده های عالی می ستایند؛ گرچه در آغاز مخالفت های شدیدی با آنها می شود. خطر پذیری افراد خلاق عاری از از خطا ، ناکامی و رویارویی با موانع نیست.
در این نوشتار تأکید بر خطر پذیری معقول است ؛ چون به دنبال ترویج به مخاطره انداختن زندگی افراد و منزوی شدن آنان نیستیم. در این جا ، سخن از خطرپذیری هایی است که کسانی چون پیکاسو (نقاش) ، شکیپیر (نمایشنامه نویس) ، داستایوفسکی(داستان نویس) ، مونه(نقاش) و ... به آن اقدام کرده اند. اگرچه انتظار نمی رود همه ی دانش آموزان افرادخلاقی در سطح مونه ، پیکاسو و دیگران باشند ، ولی می توان با آنان یاری کرد توان بالقوه ی خود را برای خلاقیت بروز دهند.
برای کمک به دانش آموزان به منظور نشان دادن تهور در خطرپذیری ، باید به آنان نحوه ی خطرپذیری معقول را آموخت.پژوهش ها نشان می دهند که کودکان و بزرگسالان خلاق دست به خطرپذیری معقول می زنند (استرنبرگ و لومیرت،1991).اگرچه ، هر فعالیت عقلانی را نمی توان خطرپذیری تلقی کرد، ولی خطرپذیری های معقول ، بخت و فرصت شخص برای انجام کار خلّاق یا کاری با کارهای دیگران متفاوت است را افزایش می دهد . بسیاری از کارهای خلّاق به شیوه ای تازه انجام می شود با روند معمول انجام دادن کارها متفاوت است.
گیلفورد(1988)، علاقه مندی دانش آموزان برای پذیرش خطر از نظر خطرپذیری های مربوط به دروس را مورد مطالعه قرارداد. مطالعه ی گیلفورد نشان داد که تحمل و شکیبایی دربرابر شکست درمدرسه با انتخاب سطوح خاصی از مسایل دشوار ارتباط دارد. دانش آموزانی که شکیبایی بسیاری در برابر شکست دارند ، معمولاً مسایل دشوارتر را انتخاب می کنند.شکیبایی در برابر شکست با نمره های آزمون استاندارد پیشرفت تحصیلی هم ارتباط دارد. شکیبایی در برابر شکست با افزایش سن سیر صعودی می یابد .
چرا دانش آموزان خطر پذیری می کنند؟ پاسخ این سؤال ساده و روشن است ؛ چون نمره های بالا در آزمون و مقالات کامل ، پاداش بیشتری را نصیب دانش آموزان می کند. معلمان معمولا تلاش می کنند امکان خطرپذیری را کاهش دهند. آنان تکالیفی به دانش آموزان می دهند که انجام دادنش اجباری است و انتظار هم دارند پاسخ های مورد نظر معلم تدارک دیده شود.علاوه بر معلمان ، خانواده ها و اطرافیان و ... دانش آموزان را از خطرپذیری منع می کنند.پرورشکار خلاقیت باید از ظرایف کار مانع تراشانه معلمان و والدین در برابر خطرپذیری آگاه شوند. پرورشکار خلاقیت ، باید بکوشد توازن معقولی بین فعالیت های خطرپذیری ایجاد کند.
مدارس همدر موارد زیادی امکان خطرپذیری را کاهش می دهند. دانش آموزان با ورود به مدرسه یاد می گیرند که بر اساس نظام مدرسه کار کنند: آنان برای موفقیت باید نمره های خوبی بگیرند ، انضباط مطلوبی داشته باشند، به ارزش های مدرسه احترام بگذارند واز تکالیفی که برایشان تدارک دیده می شود ، سرپیچی نکنند.
مدارس باید به جای رعب و محدودیت در دانش آموزان به آنان اجازه دهند به خطرپذیری های معقول بپردازند تا آنکه توان بالقوه شان برای خلاقیت بالفعل شود .ترغیب خطرپذیری به معنای پاداش دادن به آن است . اگر دانش آموزی در انتخاب موضوع مقاله یا در انتخاب چشم انداز خاصی خطر پذیری معقولی داشته باشد باید چنین کاری را مورد تشویق قرارداد. ترغیب و تشویق خطرپذیری را هر معلمی می تواند در حین مشاهده فرایند عمل دانش آموزان انجام دهد . گفتن این جمله به دانش آموز ، که «موضوعی که برای تهیه گزارش انتخاب کردید ، فوق العاده است و بی صبرانه منتظر ارائه گزارش هستید»می تواند یک مشوق کلامی برای دانش آموز باشد و او پشت گرمی خاصی بدهد .
تحمل و شکیبایی در برابر ابهام
مردم تمایل دارند امور را سیاه و سفید ببینند . وبرخی از افراد بر این باورند که ایده هایی در آموزش و پرورش اثربخش یا غیراثر گذارند . اما مسئله آن است که در حوزه ی خلاقیت بسیاری از امر خاکستری هم دیده می شوند. هنرمندان معمولاْ کارشان را به صورت قانون همه یا هیچ تفسیر نمی کنند ؛ آنان بارها تغییر عقیده می دهند و سبک خود را عوض ومکرر آثارشان را بازبینی می کنند تا اثر مطلوبی از کارگاه فعّالیّتشان بیرون بیاید . افراد خلّاق هیچ وقت اثری را که از خود به جا می گذارند ، تمام شده و تکمیل شده تلقّی نمی کنند . آنان می دانند اگر درکارشان بازبینی کنند نتیجه ی بهتری خواهند گرفت . به هر روی ، کارکردن مداوم و قطعی تلقّی کردن فعّالیّتها و تولیدات بها دادن به توان خلّاقیّت و شکیبایی در برابر ابهام برای رسیدن به نتیجه مطلوب تری است.
لنیس پالینگ با شکیبایی در برابر ابهام های موجود در موضوع مورد مطالعه اش که DNA بود ، توانست ساختار DNA را شناسایی ومعرفی کند . تعجیل و نتیجه گرایی محض نمی توانست او را به آرمانش که شناخت DNA بود رهنمون کند . پالینگ با انتشار اطلاّعات مربوط به ساختار مارپیچی DNA ، سبب شد تا فرانسیس کریک و جیمز واتسون هم به تکمیل کارهایشان بپردازند.
شکیبایی در برابر ابهام حالت عدم آرامش نیست. وقتی دانش آموزی عنوان خاصی را برای نگارش مقاله انتخاب می کند ، امکان مواجهه با مشکل را می پذیرد.
در این مرحله ، کمک به دانش آموز برای نشان دادن خلّاقیّت نیاز به تشویق و تأکید بر زمان معیّنی فعّالیّت خلّاقانه ای را که عهده دار است انجام بدهد .
شیوه ای دیگر ارائه ی زندگی نامه ی دانشمندان ، هنرمندان ، مخترعان ، صنعتگران و افراد نامداری از این دست است. نیاز است به دانش آموزان نشان داده شود که مشاهده ی دقیق و تفکّر ، آنها را برای ارائه ی ایده های خلّاقانه توانا می کند و هم این که شکیبایی و تحمّل ابهام به آنان فرصت می دهد تا آثار خلّاقانه ای تولید کنند.
ایجاد فرصت برای تجربه خطا
ارزان خریدن و گران فروختن با مخاطراتی همراه است. برخی ایده ها را مردم به آسانی نمی پذیرند ؛ چون آنها مناسب ارزشیابی نمی شوند. افراد به شیوه های گوناگونی می اندیشند ؛ چون یک راه برای حل مسائل کارایی بهتری نشان نمی دهد .اندیشمندانی چون فروید ، پیاژه ، چامسکی و اینشتاین در زمان حیات خویش شیوه های جدیدی برای اندیشیدن بنا نهادند. چنین متفکّرانی کمک های فراوانی کردند یادگارهای زیادی بر جا نهادند . آنان برای خودشان و همکارانشان فرصتی فراهم آوردند تا دست به خطر پذیری بزنند و خطا کنند.
بساری از ایده های فروید و پیاژه اشتباه هستند .خطای فروید در آن بود که همه ی مسائل را در مسائل جنسی خلاصه می کرد و بنیان همه ی نابهنجاریهای رفتاری را در آن می دید و پیاژه خطایش آن بود که ایده رشد شناختی اش را عالمگیر می پنداشت .ایده های آنان بسیار ارزنده بود ، نه از آن رو که آنان پیام آوران بزرگ چنان ایده هایی بودند ؛ بلکه از آن رو ارزنده می نماید که راه را برای اندیشه ورزی دیگران می گشایند.
مدارس خطاهای دانش آموزان را نمی بخشند . خطا در انجام دادن کار مدرسه ای برابر با کنده شدن نشان های افتخار آمیز نمره هایی بس کذایی است .آن گاه که دانش آموزان پاسخ سؤالی را نادرست می دهند ، معلم آنان را به نخواندن درس و درک نکردن محتوا متّهم می کند. چه بسا دانش آموزانی که از راه های شناخته شده برای معلمان ، معلمان راهنما ، راهنمایان تعلیماتی و ... پاسخ نمی دهند و همین خود مایه ی سرافکندگی آنان در برابر همتایانشان_ که به واگویی گفته های معلم و آنچه در محتوای کتاب های درسی آمده است بسنده می کنند_ است. دانش آموز همانند هر انسانی دیگر توان اندیشیه ورزی دارند و به شیوه های خلّاقانه می توانند به یادگیری و تولید آثار خلّاقانه دست یازند.
گاه پاسخی که دانش آموز به سؤالی می دهد ، فقط بدین دلیل که با پاسخ مورد انتظار معلم و یا بدتر از آن راهنمای تعلیماتی ، معلم راهنما و ... همخوانی ندارد ، اشتباه تلقی می شود.استنبرگ می گوید « در بازدیدی که سال ها پیش از مدرسه ای داشت ، معلمی را دید که از دانش آموزی پرسید ، چه کسی قارّه آمریکا را کشف کرد ؟ دانش آموز پاسخ داد : <بومیان> . همکلاس ها به دانش آموز خندیدند و معلم نیز بر او خشم گرفت و پاسخ داد ، کاشف قارّه آمریکا کریستف کلمب بود .»نکته آن است که پس از تصحیح پاسخ دانش آموز ، باید دید نیازی به واکنش دیگر در برابر پاسخ او وجود دارد یا نه.
باید به یاد داشت که یکی از راه های کمک به دانش آموزان برای ابداع ایده های خلّاقانه ایجاد شرایط ایمن و آموزش جرأت ورزی است .کسی که ایده های فراوانی ابداع می کند احتمال دارد ایده هایی هم ابداع کند که نادرست هستند. معلمان و دست اندر کاران آموزشی و پرورشی نباید از الگوی مردمان عادی جامعه برای کار در کلاس درس کلیشه های انعطاف پذیری بسازند. مردم عادی جامعه پیوسته انتظار پیروزی و موفقیت دارند ، و از قهرمانانشان انتظار باخت ندارند. آنان از دانش آموزان هم چنین انتظاری را دارند . خطا ، زمینه ساز چالش فکری است و ابزاری برای تکوین اندیشه ها است. برای آنکه به دانش آموزان فرصت اندیشه ورزی خلّاقانه بدهید ، به آنان اجازه بدهید از خطا نهراسند. دانش آموزان باید فرضیه بسازند و آن را بیازمایند. در این راه ، چه بسا که دچار خطاهایی شوند . معلم باید به دانش آموزان اطمینان دهد که هیچ کس بری از خطا نیست . داشتن تهور و جوشش فکری برای ایده های خلاقانه از ضروریات بنیادین است . آن گاه که دانش آموزی خطا می کند به جای توبیخ ، معلم و سایر دست اندرکاران آموزشی و پرورشی باید بکوشند از دانش آموز حمایت کنند و از او بخواهند به تجزیه و تحلیل خطا و یا خطایش اقدام کند.در ژاپن ، بارها پیش می آید که معلم کل زمان کلاس را به تجزیه و تحلیل خطاهای دانش آموزان تخصیص دهد .معلمی که درصدد پرورش تفاوت هاست ، کاوش خطاها می تواند به او در زمینه سازی برای یادگیری دانش آموزان عملکرد موفقی داشته باشد.
شناسایی و از میان برداشتن موانع
افراد خلّاق همیشه با موانعی روبرو می شوند ؛ این ماهیّت کار خلّاقانه است.بزرگترین مانع در برابر اشخاص خلّاق مقاومتی است که توده ی مردم دربرابر ایده های نوآورانه نشان می دهند؛ معلمان هم از این قاعده مستثنی نیستند.داستان معلم یوهان گاوس را به یاد آورید . روزی معلم یوهان گاوس از دانش آموزان خواست همه ی اعداد 1 تا 100 را جمع بزنند . او انتظار داشت و فکر می کرد دانش آموزان تا پایان ساعت درسی سرگرم حل مسأله خواهند بود . برخلاف انتظار ، دانش آموزی به نام گاوس پس از لحظه ای اندیشیدن به معلم اعلام کرد کارش را به پایان رسانده است . معلم ناباورانه در برابر گاوس حالت تدافعی گرفت و کار او را ناممکن دانست . ولی گاوس با شرح نحوه عمل خود و انجام دادن تمرین های دیگر به معلم نشان داد که راه حل ابتکاری خلّاقانه ی او برای حل مسأله درست است. گاوس استدلال کرد که از عدد 1 تا عدد 100 ، 50 جفت عدد وجود دارد و با جمع کردن دو به دو اعداد و ضرب آنها در عدد 50 ، پاسخ مسأله به دست می آید. برای مثال :5050 =50 × (1+100) یا 5050=50 ×(1+100)
به هر حال ، دانش آموزان را باید به مسئله یابی و از میان برداشتن موانع تشویق کرد . تشویق دانش آموزان برای مسئله یابی و از میان برداشتن مشکل ، تشویق آنان به گلاویز شدن و پرداختن به مسائل است . موانع ممکن است نگرش های مردم ، انتظارات معلم ، خواست های خانواده و جامعه باشد.
افزون بر این ، نگرش دانش آموز به محتوای برنامه درسی ، مدرسه و فعالیّت خاص در مدرسه ممکن است عامل بازنده ی خلّاقیّت به شمار آید.
نکته: با وجودیکه 3سال از تحریر این مقاله در مجله ی رشد تکنولوژی آموزشی می گذرد چه میزان از مطالب ، مورد عنایت دست اندر کاران آموزشی و پرورشی قرار گرفته ؛ خلّاقیتهای بالقوه تبدیل به بالفعل گردیده است؟
______________________________________________
منبع:
رشد تکنولوژی آموزشی (بهمن ماه 82)(ص 8)-چگونه خلاقیت دانش آموزان را پرورش دهیم«با اندکی تغییر»
موانع خلاقیت در محیط مدرسه
1- تاکید زیاد بر نمره ی دانش آموز به عنوان ملاک خوب بودن
این مسئله یکی از شایع ترین موانع رشد خلاقیت در دانش آموزان به شمار می رود. هنگامی که دانش آموز احساس کند ، تنها ، چیزی اهمیت بیشتری دارد و در ارزیابی ها ملاک خوب بودن شمرده می شود ، نمره بالاست و نه چیز دیگر ، در نتیجه کسب نمره ی بیشتر به خودی خود برای وی حکم مهم ترین هدف را پیدا می کند و بنابراین او تنها در جهت به دست آوردن آن می کوشد . در چنین جوی تلاش برای خلاقیت و نوآوری برای دانش آموز معنایی نخواهد داشت .
2- روش های تدریس سنتی و مبتنی بر معلم محوری
به کارگیری افراطی روش های سنتی که در آنها غالبا معلم نقش محوری را در کلاس ایفاء می کند و بیش تر مبتنی بر سخن رانی و استفاده از مهارت های کلامی است ، سبب می شود دانش آموز در فرآیند تدریس و یادگیری و ایفای یک نقش فعال فرصت مشارکت کم تری را پیدا کند.دانش آموزی که در این نوع سیستم تحصیل می کند مجالی برای بروز استعداد های خلاق نمی یابد و به تدریج تحرک و پویایی خود را از دست می دهد.
3- عدم شناخت معلم نسبت به خلاقیت
در بسیاری از موارد آشنا نبودن معلم یا مربی با شیوه های پرورش خلاقیت دانش آموزان خود به تنهایی یک مانع بزرگ در این زمینه محسوب می شود .معلمی که شناخت صحیحی از ماهیت خلاقیت ،موانع و روش های پرورش نداشته باشد، بدیهی است نه تنها نمی تواند اقدامی برای بروز استعداد های خلاق دانش آموزان خود در کلاس انجام دهد ، بلکه ممکن است ناآگاهانه و به مرور زمان کلاس درس خود را به محیطی تبدیل کند که در آن خلاقیت دانش آموز سرکوب می شود.
4-فقدان حداقل امکانات لازم برای انجام فعالیت های خلاق دانش آموزان
هر چند بسیاری از فعالیت های خلاق نیازمند هزینه ها و امکانات خاصی نیست و اغلب آن ها با اندکی تغییر در روش های تدریس و استفاده بهینه امکانات و فضای آموزشی موجود در مدارس قابل اجراست ، اما گاهی فقدان این حداقل امکانات لازم سبب می شود که انجام برنامه های پرورش خلاقیت در کلاس و مدرسه با مانع یا شکست روبه رو شود .این کمبودها در بسیاری از موارد تاثیری مخرب بر علاقه و انگیزه ی دانش آموزان برای شرکت در این برنامه ها می گذارد.
5- اهداف و محتوای کتاب های درسی
موضوع اهداف و محتوای درسی مبحثی بسیار گسترده است و از جوانب مختلف قابل بررسی می باشد ، اما در این جا تا این حد بدان اشاره می شود که چنان چه در یک نظام آموزشی کتاب درسی به عنوان مهم ترین و تنها منبع تدریس و آموزش مورد استفاده قرار گیرد و در عین حال در میان اهداف و محتوای آن چیزی به عنوان پرورش خلاقیت منظور نشده باشد،مسلما دانش آموز آزادی عمل و توانایی لازم را نخواهد داشت که پا را از چهارچوب کتاب درسی خود فراتر بگذارد و در نتیجه او می آموزد تا صرفا در محدوده کتاب درسی خود بیندیشد و نه بیش تر.
6-عدم توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان
در نظر نگرفتن این واقعیت که هر دانش آموز در عین اشتراکاتی که با سایر دانش آموزان دیگر دارد ،یک انسان منحصر به فرد است و دارای استعداد ها ،علایق و کشش های ویژه ی خود نیز می باشد، سبب می گردد معلم دید و نگرشی یکسان نسبت به همه ی دانش آموزان داشته باشد ، این نوع نگرش در حوزه ی پرورش خلاقیت یک مانع اساسی محسوب می شود و به ویژه سرخوردگی دانش آموزان خلاق را به دنبال خواهد داشت .
7-عدم پذیرش ایده های جدید
عادت به تفکرات کلیشه ای ،راه حل های معمولی و تجربیات تکراری می تواند سبب پدید آمدن نوعی دید انتقادی در معلم و دانش آموزان در کلاس های درس شود که می توان آن را روحیه ی عدم پذیرش ایده های جدید نامید .
برای دانش آموزی که از تفکری خلاقی برخوردار است و میل به خلق ایده های نو و غیر معمول دارد، بسیار مایوس کننده خواهد بود که ایده ها و افکارش به خاطر غیر معمولی بودن مورد بی توجهی معلم یا دانش آموزان قرار گیرد.
این دانش آموزان به تدریج تحت تاثیر نظر جمع ،ممکن است نوگرایی و این نوع تفکر خود را دال بر وجود ضعف یا مشکلی در خود تلقی کند .احساس غیر عادی بودن در بسیاری از دانش آموزان خلاق ناشی از وجود یک چنین جوی در کلاس است که در نهایت به خود سانسوری منتهی می شود.
8- ارائه ی تکالیف درسی زیاد به دانش آموزان
معمولا انجام تکالیف درسی بخش عمده ای از وقت دانش آموزان را به خود اختصاص می دهد.در مواردی که به دانش آموز تکالیف زیادی داده می شود و او ناچار می شود همه ی توان و انرژی فکری خود را برای انجام آن تکالیف صرف کند ، در نتیجه دیگر فرصت و هم چنین توانایی چندانی برای پرداختن به فعالیت های دیگر نخواهد داشت . به علاوه از آنجا که غالبا انجام زیاده از حد تکالیف درسی برای دانش آموزان چندان خوشایند نیست ،این موضوع می تواند سبب بی علاقگی و بی میلی آن ها نسبت به فعالیت های دیگر از جمله فعالیت های خلاقانه که غالبا نیازمند آرامش فکری و روانی است ،گردد.
9- استهزاء و تمسخر به خاطر ایده یا نظر اشتباه
در کلاس های درس زیاد اتفاق می افتد که دانش آموزی به دلیل مطرح کردن یک نظر اشتباه یا ایده ای نادرست یا عجیب و غریب از طرف معلم یا دانش آموزان هم کلاسی خود مورد تمسخر و استهزاء قرار گیرد.
برای دانش آموزی که گرایش های خلاقانه دارد، این نوع برخورد دیگران حکم توبیخ و تنبیه را دارد.در نتیجه احتمال دارد این دانش آموز به تدریج بیاموزد که ایده های خود را از ترس این که ممکن است اشتباه باشد و مورد استهزای سایرین قرار گیرد ،اساسا به زبان نیاورد و آن را در درون خود سرکوب کند.